Mirkovci

Published on 13:06, 08/03,2012


Mirkovci se prvi put spominju u Pećkom i Vodničkom pomeniku od 1475. godine. Kada je selo nastalo teško je reći ali da to prvo naselje sa ovim imenom nije bilo dugog veka, svedoči jedan turski zapis iz 1578. godine. U defteru starešina domaćinstava  sela Adaševci, turske vlasti beleže i izvesne Ratka i Iliju „naslednike poseda u napuštenom selu Mirkovcima“. Nije poznato vreme stradanja „prvih“ Mirkovaca, ali sasvim izvesno ono se može  vezati za period između 1526. i 1536. godine, za prodore  i konačno,  tursku okupaciju Srema i Slavonije.

 

U vreme turske vladavine, uz Bosut, nizvodno od Vinkovaca (tada trgovište Sveti Ilija oko crkvice na Meraji) nalazilo se više naselja: Ervenica, Vrapčana, Vidor, Milanovci, Trbušanci, Petrovci, Milaševci, Popovci i Markovci. To su zaseoci sa nekoliko kuća,  u kojima je uz stanovnike naselja iz predturskih vremena živelo i novodoseljeno stanovništvo iz Bosne te gornjih tokova Drine i Lima. Iako je to danas teško tvrditi, za Mirkovce se obično vežu naselja Vidor, Milanovci, Trbušanci i Petrovci smešteni oko Bosuta i Trbušanaca. Pod tim nazivom ovaj bosutski meandr spominje se u darovnici ugarskog kralja Andrije II. još 1220. godine. Sam naziv Trbušanci po svemu sudeći dolazi od reči trbuh, koja oslikava oblik meandra i reči šanac koja predstavlja vrstu vojne fortifikacije.

Uz nešto hrvatskog stanovništva ta naselja uz Bosut nastanjena su Srbima, čije se prisustvo u ovom delu Srema beleži početkom 12. veka.

Sredinom 17. veka na mestu današnjeg sela i današnje crkve nalazila se mala pravoslavna crkvica od pletera. Bila je pokrivena trskom, a kraj nje je stajao drveni zvonik i manji objekat u kome je živeo jedan sveštenik i 7 monahinja. Zapisi kažu kako je ikonostas crkvice krasilo 15  ikona od kojih je jedna sačuvana do današnjih dana.

U to vreme, gotovo kilometar istočnije od crkve nalazilo se groblje. Najstariji, potpuno sačuvani spomenik na mirkovačkom groblju naslovljen je na Timotija Vezirovića, a podignut je 1641. godine.

Borbe za oslobođenje od Turaka započinju 1688. godine i traju sve do 1691. U tim borbama, poneki od zaselaka uz Bosut, kao što su Popovci i Markovci potpuno su uništeni, a preživelo stanovništvo se povuklo na područje Trbušanaca i dublje u bosutske i spačvanske šume.

Dvadesetih godina narednog veka, tačnije 1721. po nalogu bečkog cara Karla lll započinje ušoravanje sela u novoformiranim vojnokrajiškim sredinama. Te godine započinje i formiranje današnjih Mirkovaca.

Prema knjigama sačuvanim u Parohiji mirkovačkoj i po kućnim brojevima koji su određivani po redosledu gradnje kuća, danas se prilično tačno može rekonstruisati i sam tok i redosled prvih doseljavanja u selo.

U kuću pod brojem 1, odmah preko puta crkve doselio se Georgije Vujaklija sa porodicom. Kuću pod brojem 2 sagradio je Teodor Tešanović, 3 Teodor Bošnjak, 4 Mihajlo Kovačević, a 5 Jeremija Marjanović. U kući broj 6, u kraju prema groblju sa porodicom je živio Stanko Jakovljević, a broj 7 prema Vinkovcima Gavro Radeljević. Kućni broj 8 pripadao je takođe Radeljevićima, Gavrinom bratu Staniši. Kuću broj 9 sagradio je Jovan Beldarević, broj 10 Georgije Momčilović i 11 Savo Polovina. Slede dalje, broj 12 Tomo Milinović, 13 Miloš Popović i 14 Stevan Peić. Kućni broj 15 u evidenciji nosila je kuća Milana Milinovića, 16 Lazara Magaraševića a 17 Geogrija Puškara. Dalje, na kućnom broju 18 domaćin je bio Aleksa Stanković, 19 Georgije Lozanović, 20 Jovan Božić i na kraju broj 21 pripadao je kući porodice Vezirović.

      Iz izveštaja, koji je ekshart Stefan Stojković, posetivši Mirkovce 23. januara 1733. godine uputio mitropolitu sremskom Vićentiju Jovanoviću vidljivo je da su na mestu stare, Mirkovčani izgradili novu crkvu. Ona je bila od drveta oblepljenog blatom i sa krovom od trske. Pod strehom se nalazilo jedno zvono, a crkvica, kako je Stojković zapisao, nije imala ikonostas. Izgrađena je 1729. a posvećena je, od strane vladike krušedolskog Nikanora Melentijevića na Svetog Iliju, 2. avgusta 1731. godine.

Mirkovačka škola je jedna od najstarijih škola u Zapadnom Sremu. Otvorena je 1759. osnovao konjički oficir Gavrilo Radeljević.

U knjizi venčanih u vremenu od 1762 pa do 1815. godine u crkvi Svetog Nikolaja u Mirkovcima evidentirana su sledeća prezimena: Adnaćević, Bošnjak, Beldarević, Biskupović, Borovac, Vezirović, Viljančević, Vidojević, Vujnović, Vuković, Vukobrat, Gavrilović, Gaćeša, Gašparević, Georgijević, Golubović, Gospojević, Glušac, Grčić, Dmitrović, Dimitrijević, Despotović, Zudović, Janković, Jaokimović, Jokić, Jovičić, Jovanović, Kapamažić, Kojić, Komendatović, Komesić, Konstadinović, Korda, Kostić, Kutlača, Kurtić, Lazić, Lekić, Lukić, Lozanović, Marić, Magaraš, Marković, Milašinović, Mićić, Milanović, Milovanović, Mitrović, Mihajlović, Milosavljavić, Mrazovičić, Novačković, Nikolić, Pajdić, Petković, Petrović, Prodanović, Pokrajac, Radojčić, Rakić, Radeljević, Savić, Simić, Stanojević, Stojanović, Stipanović, Stanisavljević, Stefanović, Simeonović, Teodorović, Tešanović, Trifunović, Tufegdžić, Tomić, Hajduković, Ćirić, Cvijić, Cerovčević, Carić, Cvetković, Cerovac, Čordašić, Šimić, Šuša i Šejtan…

Mirkovci se nalaze u sastavu Vojne krajine. Reorganizacijom ove „države u državi“ 1747.  Mirkovci zajedno sa Vinkovcima, Novim Jankovcima, Privlakom, Otokom, Slakovcima i Lazama čine 9. vinkovačku kumpaniju 7. brodske regimente.Osim stalnih straža na granici na Savi kako je evidentirano u vojnokrajiškim arhivama, Mirkovčani su učestvovali u ratu s Turcima od 1787-1891. godine, sa Napoleonovom Francuskom od 1792. do 1815. Godine 1848. i 1849. učestvuju u ratovima protiv Talijana i Mađara, a 1859. u ratu s Pijamontezima i Francuzima u Italiji.

            Godine 1733. Imali su Mirkovci 70- 80 stanovnika,1734. 60 kuća, 1744. 100 kuća a 1766. 110 kuća. Godine 1791. u 107 kuća živelo je  791 Mirkovčanin.

             Izgradnja sadašnje crkve u Mirkovcima, posvećene prenosu moštiju Svetog oca Nikolaja, započinje 1804. godine. Pod krov je stavljena 1809. godine, osveštena 1812. godine, a potpuno završena naredne 1813. godine. U svojoj unutrašnjosti što je vrlo rijetko ovaj hram je imao zidani ikonostas a oslikali su ga izvesni Petrinović i  u to vreme najpoznatiji freskopisac ovih krajeva Petar Čortanović između 1847. i 1857. godine.

           Nakon ukidanja Vojne krajine a naročito u godinama s kraja 19. i s početka 20. veka započinje intenzivna izgradnje sela. Odmah uz crkvu, Mirkovčani su 1872. godine sagradili parohijski dom. Ograda oko crkve rađena je 1880. Godine 1887. sazidana je u Mirkovcima za ona vremena velika i moderna škola (današnje desno školsko krilo) i to, kako je zapisano, za 2053 forinte.

Željezniča pruga, tada Vinkovci – Mitrovica otvorena je za saobraćaj 2. novembra 1891. godine.  Za ukupno 5147 forinti u Mirkovcima je 1900. godine podignuta zgrada opštine (danas levo krilo škole).

Godine 1810. Mirkovci su imali 125 familija, a 1808. 738 duša. Za 1857. godinu piše da u Mirkovcima živi 861 stanovnik, 1880. bilo ih je 1198 koliko i 1900. godine. Deset godina kasnije, 1910. broj stanovnika je porastao na 1215 od toga “muških 605, ženskih 610, pravoslavnih 1135, rimokatolika 77 ( 37 Mađara i 9 Nemaca), od muških čita i piše 358 a od ženskih 314”.